پشت‌پرده ایجاد اختلاف بین ایران و عراق

توضیحات

محصول پیش رو حاصل «نشست پشت پرده روابط ایران و عراق» مرکز آموزش‌های بین‌الملل همام می‌باشد که در تاریخ ۲۲ شهریورماه ۱۳۹۷ در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) تهران برگزار گردید. این محصول جهت بهره‌برداری علاقه‌مندان و پژوهشگران گرامی عرضه می‌گردد.

در ادامه توجه شما به خلاصه‌ای از این نشست جلب می‌گردد:

«عراق کشوری است که در هر برهه از تاریخ، با بحران های مختلفی مواجه بوده است. در زمینه تظاهرات و حوادث اخیر در استان بصره، ابتدا باید به بررسی مسئله انتخابات اخیر عراق بپردازیم؛ چرا که این مسئله تاثیر زیادی برای حوادث اخیر داشته و دارد.

انتخابات اخیر عراق با چند چالش و بحران رو به رو بوده است؛ اولین چالش، خواسته اهل سنت به منظور به تعویق انداختن انتخابات به دلیل عدم حضور ۳ میلیون از آوارگان اهل تسنن در استان های شان بود؛ که با حمایت های سنگین رسانه ای عربستان سعودی و موافقت آمریکایی ها همراه بود و نهایتا با نظر مرجعیت، حضرت آیت الله سیستانی مبنی بر برگزاری انتخابات در وقت خود، به تعویق نیفتاد.

چالش دوم تحریم انتخابات توسط برخی از گروه ها و جریان ها بود و در نتیجه مشارکت مردم در انتخابات حدود ۲۰ درصد کاهش یافت و به دلیل عدم مشارکت برخی از هواداران احزاب مختلف و مشارکت کامل هواداران سید مقتدی صدر، جریان وی ۵۴ کرسی مجلس را از آن خود کرد و در رسانه ها اعلام شد که وی پیروز انتخابات بوده است؛ در حالی که در قانون اساسی عراق پیروز انتخابات معنی ندارد و هر گروهی که بتواند با ائتلاف با گروه های دیگر بیش از ۵۰ درصد از کرسی های مجلس را کسب نماید، می تواند دولت را تشکیل دهد.

چالش سوم مطرح شدن بحث تقلب به دلیل استفاده از دستگاه رای شمار بود که در نهایتا با بازشماری آراء به صورت دستی به دستور کمیسیار عالی انتخابات و دادگاه اتحادیه عراق، نتایج اعلام شد.

چالش چهارم ابهامی است که در خصوص فراکسیون بزرگ در پارلمان مطرح شده است که معنای واقعی فراکسیون بزرگ در پارلمان چیست؟ و اینکه آیا رییس هر حزب اگر با حزب دیگر ائتلاف کند تمام نمایندگان آن با حزب دیگر هم پیمان می شوند یا باید تک تک نمایندگان امضا و اعلام موضع کنند؟ که این مسئله به دادگاه اتحادیه ارجاع داده شده است و هنوز پاسخی اعلام نشده است.

در حال حاضر دو جریان اصلی برای کسب اکثریت کرسی های مجلس عراق با هم رقابت می کنند:

جریان اول با حضور نوری مالکی (دوله القانون)، هادی العامری(فتح)، خمیس الخنجر (مشروع العربی، انشعاب از جریان نجیفی نماینده اهل سنت) و فالح الفیاض (فرمانده سابق حشد الشعبی و انشعاب از جریان حیدر العبادی)

جریان دوم با حضور حیدر العبادی (النصر)، مقتدی صدر (سائرون)، عمار حکیم (تیار الحکمه) و نجیفی (تحالف القرار)

در حال حاضر کردها منتظر هستند که ببینند کدام ائتلاف به آن ها امتیاز بیشتری می دهد تا به آن بپیوندند.

به گفته برخی مسئولان و کارشناسان عراقی، مرجعیت اظهار داشته است که هیچ یک از ۵ کاندیدای نخست وزیری (نوری مالکی، حیدر عبادی، هادی عامری، فالح فیاض و طارق النجم) را قبول ندارد.

و اما درباره استان بصره و حوادث اخیر آن:

استان بصره از دلایل مختلف دارای اهمیت استراتژیک است:

• این استان بیش از ۳ میلیون نفر جمعیت دارد
• حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از آن را اهل سنت تشکیل می دهد و ما بقی آن شیعه هستند
• این استان، سنتی ترین استان عراق از لحاظ آداب و رسوم عشیره و قبیله ای است
• عمده حوادث و تحولات سیاسی و انقلابی ملی مانند ثوره العشرین، انتفاضیه شعبانیه از این استان آغاز شده است
• عمده نفت کشور عراق در این استان قرار دارد
• ارتباط با دریای آزاد و بنادر عراق از طریق این استان صورت می پذیرد
• بیشترین نیروها، فرماندهان، مقرها و شهدای حشد الشعبی و گروه های مقاومت از این این استان هستند
• بزرگترین مراسم های مذهبی برای حضرت اباعبدالله(ع) در این استان برگزار می گردد

در نتیجه در سال های اخیر، کشورهای آمریکا و عربستان در این استان کنسول گری افتتاح کرده اند. در حالیکه تعداد افراد متقاضی ویزای آمریکا و عربستان از این استان و استان های همجوار، بسیار ناچیز هستند و افتتاح کنسول گری در این استان اهداف دیگری را دنبال می کند، که نتایج آن را می توان در حوادث اخیر یافت.

اعتراضات بصره از مشکلات معیشتی شروع شد ولی با جهت دهی آن به سمت ایران و گروه های مقاومت جنبه سیاسی پیدا کرد. دو عامل اصلی اعتراض مردم  عدم وجود آب آشامیدنی و برق بود که دلیل آن ناکارآمدی حکومت بود ولی توسط رسانه های غربی و عربی وانمود می شد که ایران مسبب آن است. در رسانه های گفته می شد که ایران آب کارون را قطع کرده است و این مسئله باعث شده که آب عراق شور شود همچنین وانمود می شد که ایران بدون دلیل برق عراق را قطع کرده است در حالی که عراق بیش از یک میلیارد و سیصد و میلیون دلار بدهی معوقه دارد. عدم امنیت و عدم پیشرفت عراق نیز یکی از محورهای برخی اعتراض مردمی بود که با القائات دشمن ایران مسبب آن معرفی می شد. همزمان با این فضاسازی ها، در ایران نیز عوامل وابسته به جبهه استکبار به تحریک افکار عمومی پرداختند و دلیل اصلی عدم وجود آب آشامیدنی در خرمشهر و آبادان، کانال کشی آب کارون به عراق مطرح شد و مسئله صیغه کردن دختران ایرانی توسط زائران عراقی در فضای مجازی مطرح شد که در نهایت منجر به تظاهرات مردم آبادان ضد عراقی ها گردید و این تظاهرات در رسانه های مغرض و معاند عراق بارها و بارها نشر گردید. از طرفی رسانه های زرد عراق که نقش موثری در جهت دهی افکار عمومی قشر خاکستری دارد به خدمت جبهه استکبار آمد؛ و جبهه مقاومت که جایگاه و نقشی در این رسانه ها نداشت و نتوانست بر بدنه اجتماعی اثرگذار باشد و در نهایت تساهل و تسامح نیروهای امنیتی عراق (مانند قطع نکردن اینترنت بصره، قرار ندادن نیروهای امنیتی و نظامی برای حفاظت از کنسول گری ایران) باعث شد تا شعله اعتراضات به طور پیوسته دامن زده شود و تظاهرات کنندکان بتوانند به راحتی وارد کنسول گری ایران شوند و آن حوادث را به بار بیاورند. این در حالی که بود که در خلال تظاهرات هفته های گذشته نجف و بغداد، با قطع اینترنت و قرار دادن نیروهای امنیتی و نظامی در فرودگاه ها و اماکن حساس اعتراضات مردمی کنترل شده بود.»